Zduny zostały wyzwolone 3 stycznia 1919 r. przez kompanię powstańczą z Jarocina. Wówczas w Zdunach utworzono 30-osobowy oddział Straży Ludowej pod dowództwem proboszcza ks. Bolesława Jaśkowskiego. Następnego dnia kompanię jarocińską zluzowała ostrowska, 15 stycznia - krotoszyńska, 5 lutego - rozdrażewska. 29/30 stycznia nastąpiło rozbrojenie polskich posterunków na szosie do Cieszkowa. 6 lutego Zduny zostały zaatakowane i zdobyte przez Niemców. Kompania rozdrażewska zmuszona była się wycofać. W walkach poległo 17 powstańców z tej miejscowości oraz jeden mieszkaniec Zdun. Na front pod Zdunami skierowano 3. kompanię koźmińską w sile 118 ludzi pod dowództwem sierżanta Stanisława Sowińskiego. Rozpoczęła się walka o Krotoszyn! Miasto zostało obronione, jednak kilkukrotne próby odbicia Zdun nie przyniosło skutku. 16 lutego odbyły się naprawdę krwawe walki. Niemcy przy udziale pociągu pancernego podjęli próbę zdobycia miasta, jednak dzięki heroizmowi Ludwika Zielezińskiego, który wysadził tory kolejowe pomiędzy Perzycami a Zdunami, atak się nie powiódł. W dniach 18-21 lutego Niemcy przystąpili szturm na Borownicę, jest to dziś zachodnia część Chachalni. Miejscowość była bohatersko broniona przez naszych powstańców... Niestety utraciliśmy ją, a co najgorsze w trakcie walk poległo kilkunastu żołnierzy, w tym 5 zatrutych gazami. W trakcie tych nierównych walk Niemcy stosowali artylerię, gaz, pociski gazowe, a nawet miotaczy min. Pod Zdunami walczyli powstańcy z Krotoszyna, Zdun, Kobylina, Ostrowa, Pleszewa, Koźmina, Jarocina, Odolanowa i Skalmierzyc. Pod Zdunami poległo łącznie ponad 30 powstańców. 16 lutego 1919 r. nastąpił pokój w Trewirze. 17 stycznia 1920 r. na mocy traktatu wersalskiego Zduny wróciły do Polski.
Polegli w walkach pod Zdunami:
- Franciszek Daniel
- Władysław Dudek
- Jan Dzierla
- Józef Foszpaniak
- Jędrzej Kaźniewski
- Franciszek Kierzek
- Franciszek Koryciak
- Józef Kubicki
- Karol Masłowski
- Marian Nawrot
- Marcin Owieśny
- Franciszek Pauter
- Ignacy Płaczek
- Jan Rogala
- Franciszek Samulski
- Wojciech Zyber
- Jan Sikora
Grosicki kończy karierę, Polacy przed Francją czyli STUDIO EURO odc.5
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
