Nasi Powstańcy: Cyryl Ratajski

Cyryl Ratajski urodził się 3 marca 1875 r. w Zalesiu Wielkim jako syn Teofili z domu Filipowskiej i rolnika Wojciecha Ratajskiego. Ukończył Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu w 1896 r. W tym okresie należał do Towarzystwa Tomasza Zana jako członek zarządu. W jego mieszkaniu przy W. Garbarach w odbywały się spotkania TTZ. Następnie studiował prawo na Uniwersytecie Berlińskim. Praktyki odbywał w Naumburgu i Berlinie. Kancelarię adwokacką otworzył w Raciborzu. Jeszcze przed wybuchem I wojny światowej był współtwórcą Polskiego Towarzystwa Demokratycznego na Śląsku. Brał udział również w wiecach. W 1908 r. wziął ślub ze Stanisławą May. Rok później razem z Wojciechem Korfantym został członkiem Rady Głównej Polskiego Towarzystwa Demokratycznego. W 1911 r. zamieszkał na stałe w Poznaniu i został współwłaścicielem fabryki fosforowej swojego teścia Romana Maya. Jednocześnie przy placu Wilhelma (dziś plac Wolności) w Poznaniu otworzył kancelarię prawną. Był współtwórcą Towarzystwa Turystycznego w Poznaniu w 1913 r. oraz Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania w 1922 r. Podczas Powstania Wielkopolskiego w 1918 r. był wysłannikiem Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej do paryskiego Komitetu Narodowego Polskiego. Po zakończeniu walk był członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. 27 kwietnia 1922 r. na wniosek radnych miejskich z Narodowej Demokracji został prezydentem Poznania. Był następcą zmarłego nagle Jarogniewa Drwęskiego. Po wyborze miał powiedzieć ponoć: –„Obejmując urząd prezydenta pragnę oddać życie swemu miastu w zupełności”. Cyryl Ratajski zniósł kształt miasta fortyfikacyjnego na rzecz urbanistycznego. Zbudował most Bolesława Chrobrego, mosty kolejowe, elektrownię, a także spalarnię śmieci. Przyłączył do miasta pięć wsi i dwa folwarki. Od państwa kupił Naramowice. Skomunikował Starołękę, Wolę, Główną, Winiary, Łazarza i Piastowską. Przebudował również plac Wolności. Zmodernizował również brzegi Warty. Cieszył się on ogromną reputacją wśród mieszkańców. Od listopada 1924 r. do czerwca 1925 r. był Ministrem Spraw Wewnętrznych w rządzie Władysława Grabskiego. W 1926 r. powrócił do Poznania (jako prezydent). Otworzył Powszechną Wystawę Krajową, która odbyła się 19 maja – 30 września 1929 r. Kolejną taką była Międzynarodowa Wystawa Komunikacji i Turystyki, która odbyła się w dniach 6 lipca – 10 sierpnia 1930 r. W 1934 r. ponownie wygrał wybory, lecz ze względów politycznych pozbawiono go stanowiska. Przez kolejne pięć lat sprzyjał antyrządowemu Frontowi Morges. Gdy rozpoczęła się II wojna światowa i poznańskie władze opuściły miasto Ratajski za namową mieszkańców został ponownie prezydentem 5 września 1939 r. 12 września władzę odebrali mu Niemcy, a w lutym 1940 r. został aresztowany przez gestapo. Po miesiącu został wypuszczony i wysiedlono go do Sandomierza lub pod Kielce, skąd udał się do Warszawy (strona miasta). Dekretem naczelnego wodza gen. Władysława Sikorskiego mianowany Delegatem Rządu na kraj 3 grudnia 1940 r. 5 sierpnia 1942 r. złożył dymisję z tego stanowiska ze względu na stan zdrowia. Zmarł 19 października tego roku. Pochowano go na warszawskich Powązkach. Cyryl Ratajski był również Prezesem Rady Nadzorczej Poznańskiej Kolei Elektrycznej, RN Zachodnio-Polskiego towarzystwa Kredytu Miejskiego w Poznaniu, Kuratorium Polskiego Radia, RN Sp. Akc. Dr. Romana Maya „Chemiczna Fabryka” w Poznaniu, RN Sp. Akc. „Stomil” w Poznaniu oraz RN Sp. Akc. „Browary Huggera” S.A. Ratajski był również wiceprezesem Związku Miast Polskich, prezesem Koła Miast Wielkopolskich oraz członkiem międzynarodowego związku miast. 20 grudnia 1962 r. jego prochy przeniesiono na Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan w Poznaniu. Były plac Nowomiejski w Poznaniu został nazwany jego imieniem, a 23 kwietnia 2002 r. na Placu Andersa przed budynkiem Poznańskiego Centrum Finansowego postawiono mu pomnik. Ratajskiego honorowano również za życia. 25 kwietnia 1934 r. nadano mu tytuł Honorowego Obywatela Miasta Poznania. Ponadto odznaczono go Virtuti Militari V kl., Orderem Odrodzenia Polski II kl. oraz I kl., Legią Honorową III kl., Orderem Białego Lwa, Orderem Orła Białego oraz Krzyżem Niepodległości Polski Podziemnej.

*****