POZNAJ SWÓJ POWIAT: Baszków (1) [ZDJĘCIA]

Baszków istniał już w XV w. Pierwszy kościół został założony w XV w. przez rodzinę Baszkowskich. W 1527 r. istniał tam kościół drewniany pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny był drewniany i stał tam, gdzie później znajdowała się szkoła. Wówczas w Baszkowie mieszkało dwóch ekonomów: Błażej Gałka i Maciej Mierzywodek. W tym okresie do parafii należały: Baszków z Włodyką, Bestwin, Konarzew ze Szczerkowem, a także będący dziś w gminie Kobylin Rzemiechów. Każdy z 15 kmieci oddawał co roku jeden łan żyta, jeden łan owsa i 12 groszy na parafie. 12 kmieci z Konarzewa i 5 ze Szczerkowa dawali tyle samo. Z Rzemiechowa 2 kmieci oddawało jeden łan owsa i jeden żyta. Od każdego z 17 kmieci Bestwina i karczmarza kościół otrzymywał po 3 wiertle z każdego łana żyta, dwa wiertle z łana owsa oraz po 30 snopków z łana żyta i pszenicy. Ponadto musieli oni dać 6 groszy. Z każdego młyna (Dziewiąte, Rochy, Ruda) parafia otrzymywała po wiertlu mąki pszenicznej i żytniej. Między 1644 r. a 1728 r. drewniany kościół spłonął, a w jego miejsce powstał kolejny drewniany z murowaną kapliczką. W 1786 r. nastąpił remont kościoła. Nowy, murowany wystawił Mikołaj Mielżyński między 1828 r. a 1829 r.

W XV w. Baszków posiadała rodzina Baszkowskich. Z akt magistratu Borku Wielkopolskiego z 1437 r. znamy Wincentego Baszkowskiego, dziedzica Baszkowa. W 1451 r. na sądzie w Pyzdrach staje Jan Baszkowski, dziedzic Baszkowa. W 1477 r. Jan Baszkowski posiadał już Baszków z Włodyką. Ostatnim z rodu był w 1536 r. Maciej Baszkowski, a jego żoną była Urszula, córka Mikołaja Potworskiego. W 1652 r. sołtys Baszkowa Bieniasz wydał swą córkę za zdunowianina Brzęcickiego i dał jej w posagu 1000 złotych polskich. W II połowie XVI w. Baszków był
posiadłością Zborowskich, potem na Abrahama Sieniutę (zięcia Jana Zborowskiego). W 1633 r. dobra baszkowskie otrzymał Jan Sieniuta, a po nim (1657) jego syn Krzysztof, który miał je do 1681 r. W 1684 r. za 100 000 złotych polskich dobra te nabył Rafał Leszczyński. W 1696 r. dał je synowi, przyszłemu królowi Stanisławowi razem z wsiami: Długołęka, Rogożewo, Bestwin z folwarkami, Rębiechów, Sielec, Rudę, Borownicę oraz młyny: Lelów, Trzaska, Bartoszek, Roch i Dziewiąty. Po nieudanym pobycie króla w kraju sprzedał on swe dobra, razem ze Zdunami nieślubnemu synowi swego konkurenta o koronę (Augusta II) - księciu Aleksandrowi Sułkowskiemu w 1741 r. W 1762 r. dobra przeszły na syna Aleksandra - Augusta, a ten sprzedał Baszków Maksymilianowi Mielżyńskiemu w 1791 r. i władał nim do 1826 r. W 1715 r. Baszków wynajmował Maciej Radoński, syn pisarza królewskiego i starosty inowrocławskiego Adama Radońskiego (1650 - ok. 1710) i Jadwigi Kociełkowskiej (1660 - ok. 1720). W 1779 r. Baszków dzierżawił porucznik Antoni Madaliński, późniejszy generał w czasach insurekcji kościuszkowskiej. W owym czasie był dowódcą garnizonu zdunowskiego i "był od ślachty okolicznej i mieszkańców Zdun bardzo lubianym". Ok. 1782 r. dzierżawił Baszków Droszewski, a potem Figett (brat podchorążego ze Zdun Walentego Figettiego). W 1785 r. Baszków dzierżawił Rafalski z żoną Marianną Chlebowską. Baszków od XVIII w. złożony był jeszcze z dwóch części: Baszkowa i Włodyki (część od kościoła do końcowych zabudowań przy trasie na Kobylin). W XVIII w. żyło tu 15 kmieci. Baszków był siedzibą Baszkowskich, Zborowskich i Sieniutów. Leszczyńscy przebywali w Przygodzicach i Rydzynie, Sułkowscy w Rydzynie, a Mielżyńscy w Pawłowicach. Baszków potem był siedzibą rodziny von Reuss i Czartoryskich. W Baszkowie stał drewniany dwór wystawiony przez Zborowskich. Stał w parku i być może na jego miejscu Leszczyńscy wznieśli piętrowy dwór. W latach 1804 - 1805 Mielżyńscy wystawili późnoklasycystyczny pałac. Obiekt przebudowano ok. 1860 r. Aleksander Mielżyński sprzedał dobra księciu Henrykowi XII von Reuss w 1861 r. Legenda głosi, iż dobra przegrał w karty. Po 5 latach dobra przeszły na jego brata - Henryka XIII, który ożenił się również z wdową po nim. Przy drodze z Baszkowa do Konarzewa stoi słup, a na nim napisy: "H XII R | 29.5.1866".

W 1846 r. w 52 domach mieszkało 135 Niemców i 314 Polaków. Podczas zaborów powstała w Baszkowie elitarna szkoła państwowa, a na początku XX w. otrzymała nowy budynek, w którym mieści się dzisiaj Szkoła Podstawowa. W 1867 r. inspektorem był ksiądz Mierzejewski, a dyrektorem w latach 1836 - po 1867 Józef Cygański. Szkoła przynosiła 195 talarów. W 1866/67 uczyło się tutaj 128 dzieci polskich i niemieckich. Nauczycielem kościelnym był ksiądz proboszcz Stanisław Mierzejewski, którego grób znajduje się na baszkowskim cmentarzu. Szkoła polska istniała przy kościele. Tam na przełomie XVIII w. i XIX w. naukę sylabizowania, śpiewu, czytania i pisania uczył organista, za co otrzymał od proboszcza rolę. W XIX w. brakowało opału, pomocy, a warunki były złe. W 1887 r. w Baszkowie mieszkało 404 Polaków, 137 Żydów i 106 Niemców. W czasie walk Powstania Wielkopolskiego w okolicach Baszkowa zginął baszkowianin szeregowy Stanisław Pawłowski - lat 19 - z 1 kompanii 12 pułku strzelców wielkopolskich. Jako ciekawostkę można podać, że odznaczonych Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym po II wojnie światowej było więcej mieszkańców Baszkowa, niż Zdun. Wynikało to zapewne z tego, że w Zdunach żyło wielu Niemców. W 1922 r. dobra od rodziny von Reuss nabył książę Olgierd Czartoryski, wraz z żoną Mechtyldą z Habsburgów. W 1939 r. dobra przeszły na rzecz III Rzeszy, a w 1945 r. na rzecz skarbu państwa Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. W 1938 r. żyło tam 70 Niemców i 498 Polaków. Przed II Wojną Światową był w Baszkowie oddział szkoły niemieckiej z Chachalnii, który zaprzestał działalności w latach 30. XX w., a uczniowie przenieśli się do prywatnej szkoły do Krotoszyna. Przed II Wojną Światową w szkole polskiej 5 nauczycieli uczyło 238 uczniów. W 1939 r. wielka akcja mobilizacyjna się powiodła i np. książęta Czartoryscy na Pożyczki Obrony Narodowej przekazali 40 000 zł, a robotnicy i urzędnicy Baszkowa 875,36 zł na Fundusz Obrony Narodowej. W latach okupacji Baszków nosił nazwę Baschkow. Podczas "wyzwalania" Baszkowa przez Armię Czerwoną w 1945
r. doszło tam do potyczki. Według relacji mieszkańców Sowieci upiwszy się przedtem ruszyli do Kobylina. Tam wysadzono mosty na trasie i zostali oni zakleszczeni. Z dwóch ciężarówek przeżył tylko jeden żołnierz, który miał wyczołgać się rowem przydrożnym. Ciała poległych przeniesiono do Rawicza, a ich bitwę upamiętnia pomnik postawiony na zachodniej części przy pałacowym parku. Po II Wojnie Światowej szkoła wznowiła działalność. W latach 1948/1949 rozpoczął się rok szkolny w nowoodnowionej placówce. W 1976 r. rozpoczęto budowę Zakładu Utylizacji "Bacutil", a w 1986 r. oddano obiekt do użytku. W 1981 r. oddano do użytku bloki mieszkalne przy RSP w Baszkowie. W 1984 r. oddano do użytku Wiejski Ośrodek Zdrowia, a w 1987 r. Dom Strażaka. W 1989 r. utworzony został Państwowy Ośrodek Pomocy Społecznej w Baszkowie dla 60 pensjonariuszy. W owym czasie powstał
Zespół Folklorystyczny w Baszkowie, który zrzeszał 11 pań. W latach 1981 - 1982 założono częściową instalację wodociągową. W 1992 r. nastąpiła gazyfikacja wsi.

Nie znamy wszystkich księży proboszczy i administratorów, pewna ich część jest nam jednak znana:

• 1527 r. - ks. Marcin Niedźwiadek,
• 1644 r. - ks. Andrzej Brudnicki,
• 1715 r. - ks. Jerzy Sołecki,
• 1817 r. - 1834 r. - ks. Walenty Lemański
• 1860 r. - 1881 r. - ks. Stanisław Mierzejewski
• 1886 r. - 1914 r. - ks. Theodor Śliwiński,
• 1914 r. - 1916 r. - ks. Zygmunt Janusz,
• 1916 r. - 1926 r. - ks. Mieczysław Skonieczny,
• 1926 r. - 1942 r. - ks. Władysław Buchwald (zginął w Dachau),
• 1942 r. - 1945 r. - ks. Alfons Ptak
• 1945 r. - 1947 r. - ks. Alojzy Sławski,
• 1947 r. - 1948 r. - ks. Wiktor Koperski,
• 1948 r. - 1965 r. - ks. Adam Molicki,
• 1965 r. - 1966 r. - ks. Alojzy Sławski (ponownie),
• 1966 r. - 1984 r. - ks. Tadeusz Malczewski
• 1984 r. - ks. Leon Spaleniak,
• 1984 r. - 1992 r. - ks. Edward Przybylak,
• 1992 r. - 2005 r. - ks. Grzegorz Buczkowski,
• 2005 r. - 2015 r. - ks. Tadeusz Łukowiak
• Od 2015 r. - ks. Andrzej Suchecki