POZNAJ SWÓJ POWIAT: Starygród (37) [ZDJĘCIA]

Zdaniem Józefa Łukaszewicza, mimo iż najstarsza wzmianka o Starymgrodzie pochodzi z XIII w., to jednak miejscowość należy do najstarszych w Wielkopolsce. Argumentem za tym jest fakt, iż w 1252 r. i w 1253 r. dwa przywileje Przemysła I określiły, że wsie Konarzew, Szczerków i Ochla leżą pod Starymgrodem. W XIII w. była to wieś książęca. Na wzgórzu znajdować miał się zamek i gród. Zdaniem archiwisty gród mógł być drewniany i otoczony fosą oraz mocnym parkanem. W XIII w. istniała tam Kasztelania Starogrodzka. Pierwszym kasztelanem był w 1232 r. Niestąp, w 1244 r. został nim Jarosz, w 1263 r. - Marcin, w 1265 r. - Sykstus, a w 1271 r. - Wacław,. W latach 1352-1365 kasztelanem był Janusz Dryja ze Starczanowa , a w w latach 1378-1399 - Mikołaj z Nojewa i Bytynia.

Wieś najpierw należała do książąt wielkopolskich, potem do księży Benedyktynów w Lubiniu, a w 1412 r. ci sprzedali miejscowość Mikołajowi z Lubiatowa. Nie wiadomo, jak długo Lubiatowscy posiadali Starygród. Już w 1462 r. właścicielami byli Starogrodzcy. Najpierw właścicielem był Stanisław Starogrodzki, później jego syn Bogumił, aż wreszcie Małgorzata. W XVI w. miejscowość nabyli prawem spadku lub kupna Konarscy. W 1532 r. Jerzy Konarski sprzedał młyn w Starymgrodzie Janowi Długołęskiemu. Na początku XVII w. majątek przejęli Sieniutowie, a potem Zdżarowscy, Walknowscy, Umińscy, Sokolniccy, Pruscy, Bronikowscy, Mielżyńscy, a do 1939 r. - Chełkowscy. Pod koniec XIX w. dziedzic Franciszek Chełkowski hodował tutaj bydło Simmenthal, owiec Negretti, nierogaciznę Yorkshire oraz konie trakeńskie.

Przed potopem szwedzkim w Starymgrodzie było 9 kmieci, a na pocz. XVIII w. - ani jednego. Ich role wcielono do majątku folwarcznego. W wiekach XV-XVII w Starymgrodzie znajdował się młyn Ryczywół. W 1742 r. młyn był już spustoszony. W XVI-XVII w. w miejscowości funkcjonowała również karczma. Zapewne w XVIII w. jej role wcielono również do folwarku.

Kościół musiał istnieć od dawna, jednak pierwsze wzmianki pochodzą z XIII w. Kościół musiał runąć w XVII w. Nowy kościół ufundował Wojciech Zdżarowski, a 5 sierpnia 1668 r. poświęcił go sufragan poznański Maciej Kurski. Po ponad wieku kościół znajdował się w złym stanie, ale wyremontował go proboszcz ks. Jakub Silski. Świątynię ponownie wyremontował dziedzic Paweł Sokolnicki w 1777 r. W 1852 r. odbudowano wieżę, zniszczoną od uderzenia pioruna dwa lata wcześniej. Remonty odbywały się również w 1908 r., 1927 r., 1968 r. i 2019 r. Do parafii dawniej poza Starymgrodem należał również Kuklinów, a obecnie także Romanów.

W XVI-XVII w. w Starymgrodzie istniała również szkoła. Proboszcz utrzymywał jednego nauczyciela. W 1641 r. był to Wawrzyniec Jutrosiński, a w 1666 r. - Szymon. Po wojnie północnej z pocz. XVIII w. nie ma najmniejszej wzmianki o szkole.

Ciężko określić dokładną liczbę mieszkańców w poszczególnych latach. Wiemy, że morowe powietrze z 1711 r. uśmierciło większość mieszkańców. Zmarłych chowano pod figurami, na polach, czy sadach dworskich. W 1837 r. w 23 domostwach mieszkało 290 osób, w 1881 r. - 10 domostwach - 184 mieszkańców (171 katolików i 13 protestantów, a w 1905 r. - 194 mieszkańców.

Wiemy, że ze Staregogrodu udział w I wojnie światowej wzięli: Franciszek Baran, Czesław Bartoszczyk, Józef Błaszczyk, Stefan Błaszczyk, Michał Jakubiak, Jan Jaruzel, Jan Kaczmarek, Michał Komorowski, Ignazy Lisiak, Piotr Majchrzak, Czesław Namysł, Michał Ostach, Józef Papierski, Piotr Patryas, Michał Stróżyk, Jan Szałata, Walenty Szałata, Jan Tacka, Piotr Tacka, Michał Walczak, Antoni Wawrzyniak, Michał Wawrzyniak, Ignacy Weichbrodt, Jan Wielebski i Józef Zimny.

Ze Staregogrodu pochodzą również Powstańcy Wielkopolscy: Józef Chełkowski, Józef Forszpaniak, Stanisław Kaczmarek, Jan Lisiak, Stanisław Lisiak, Bronisław Niebisz, Andrzej Nowak, Michał Szałata, Jan Tacka i Józef Walczak.

Mieszkańcy wzięli też udział w II wojnie światowej: Jan Frąckowiak (strzelec 56 pp Wlkp., potem więzień Stalagu XXI), Michał Jańczak (kapral 56 pp Wlkp., więzień Stalagu V C, V D i XII A) oraz Stanisław Ludwiczak (strzelec 19 pp, więzień Stalagu II D). Z kolei w obozie koncentracyjnym w Auschwitz zginął pochodzący ze Staregogrodu Stefan Błaszczyk.