Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Żołnierze Września 1939: major Edmund Kabza [ZDJĘCIA]

Łukasz Cichy
arch. Doroty Kawałek
Przypominamy powstać majora Edmunda Kabzy (1897-1955), dowódcy I batalionu 56 Pułku Piechoty Wielkopolskiej, kawalera m.in. Virtuti Militari i Krzyża Walecznych.

Edmund Kabza urodził się 7 kwietnia 1897 r. w miejscowości Kowale (gmina Osieczna, powiat leszczyński), jako syn leśnika Władysława i Jadwigi z d. Adamczewskiej. Miał pięciu braci i jedną siostrę. Należał do Polskiej Organizacji Wojskowej. Później wziął udział w Powstaniu Wielkopolskim, dowodząc kompanią. Początkowo należał do kompanii chodzieskiej, gdzie dowodził I drużyną plutonu broni maszynowej. Jego dowódcą był sierżant Władysław Frąckowiak, więc Edmund Kabza mógł być w stopniu kaprala, plutonowego lub sierżanta. Później dowodził 2 kompanią oddziału, która nosiła nazwę jako Batalion Śmierci, Batalion Poznański lub Oddział Poznański przy Dywizji Litewsko-Białoruskiej.

Później Edmund Kabza znalazł się w składzie 56 Pułku Piechoty Wielkopolskiej. Brał udział w akcji na Połock 19 września 1919 r., w której poległo 13 żołnierzy, a 65 zostało rannych. 20 października odjechał do Bobrujska. Później 56 pułk stoczył boje pod Żubarewiczami (9 listopada), pod Szaciłkami (5 stycznia 1920 r.), Jakimowską Słobodą (16-17 marca), pod Borowikami i Żarni-nem (3 kwietnia), znów Szacił-kami (21-22 kwietnia), Szczedry-niem (31 maja), Leśną (16 lipca), Słoninem (20 lipca), Swiłoszczą (25 lipca), Krynicą (26 lipca), Gnojnem (1 sierpnia). Pod Jaki-mowską Słobodą 17 marca 1920 r. zginął dowódca 12 kompanii podporucznik Marian Zaremba. Kolejnym dowódcą 12 kompanii już w lipcu jest podporucznik Edmund Kabza. 5 sierpnia nieprzyjaciel zajął Gnojno. Następnego dnia na miasto natarł III Batalion (kompanie 9-12) razem z III Batalionem 58 pułku piechoty. -Kompanja 12-a znalazła się w ciężkiej opresji i wpadła do niewoli. Jednak dowódca kompanji, ppor. Kabza, nie stracił otuchy. Pierwszą jego myślą było: zebrać jaknajprędzej kompanję, rozsypaną w tyrelierę wśród żołnierzy nieprzyjacielskich. Zaproponował więc nieprzyjacielowi, że on chce wszystko zrobić w porządku, więc zbierze kompanję i złoży broń w kozły i pójdzie potem do niewoli. Naturalnie na taką rzecz wróg się zgodził. W chwili, gdy ppor. Kabza miał swoich żołnierzy w garści rzucił się znienacka do szturmu i zanim nieprzyjaciel zorjentował się - przedarł się, zajmując pozycję na wzgórzu na południowy zachód od Gnojna. Wśród nieprzyjaciela powstało tak wielkie zamieszanie, że nawet mało strzelali za uchodzącą kompanią - pisał po latach płk Stanisław Siuda, autor monografii o 56 pp oraz ówczesny dowódca III Batalionu (zachowaliśmy oryginalną pisownię).

W czasie bitwy warszawskiej cały pułk zdobył cztery takie działa, pięć karabinów maszynowych, 24 konie i wziął przeszło 500 jeńców. 16 września pułk odpierał natarcie sowieckiej piechoty wspartej dwoma pociągami pancernymi w Brześciu nad Bugiem. Później został mianowany porucznikiem ze starszeństwem z dnia 1 czerwca 1919 r. Edmund Kabza został na początku 1921 r. skierowany na pięć miesięcy jako oficer do spraw plebiscytowych na Górny Śląsk. 2 maja 1921 wybuchło III powstanie śląskie. Trwało ono do 25 czerwca.

Po zakończeniu powstania Edmund Kabza został skierowany na trzymiesięczny kurs do Centrum Wyszkolenia Piechoty. Później dowodził kompanią (zapewne 12) krotoszyńskiego pułku do 1926 r. Ukończył on również czteromiesięczny kurs w Centralnej Szkole Strzelniczej, a po powrocie przez 20 miesięcy dowodził kompanią. W 1928 r. został kapitanem ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 r. Edmund Kabza mieszkał początkowo na ul. Zdunowskiej 2, a później na ul. Mickiewicza 43 i 45. Na początku lat 30. XX w. został mianowany dowódcą I Batalionu 56 pp Wlkp, a w 1935 r. został majorem. W 1937 r. Edmund Kabza wraz z pułkownikiem Wojciechem Janem Tyczyńskim (dowódcą 56 pp), chorążym Wiktorem Kaczmarkiem, starostą Sewerynem Wilimowskim i burmistrzem kpt. Tadeuszem Fenry-chem oraz radnymi Fibiakiem i Antoszkiewiczem uczestniczył w wyjeździe do Warszawy, podczas którego wojskowa delegacja wręczyła Wodzowi Naczelnego Marszałkowi Edwardowi Rydz-Śmig- łemu odznakę 56 pp Wlkp, a delegacja Krotoszyna wręczyła mu dyplom Honorowego Obywatela Krotoszyna, fakt ten opisały media, także Krotoszyński Orędownik Powiatowy.

W czasie Kryzysu Czechosłowackiego w 1938 r. kaliska 25 Dywizja Piechoty, w skład której wchodził 56 pp wystawiła kombinowany pułk. Jednym z batalionów dowodził mjr Edmund Kabza, a całością wojsk płk Wojciech Tyczyński. 28 września pułk trafił transportem kolejowym na Śląsk. Przebywał w Milówku i Jaworzyncach, a potem przekroczył granicę czechosłowacką w Jabłonkowie. Następnie został wycofany z Zaolzia i stacjonował w Istebnej i Rajczy, a potem w Myto i Zawardoniu. Pod koniec listopada uczestniczył w zajęciu Czacy i znów trafił do Rajczy, by przez Bożym Narodzeniem znaleźć się w Krotoszynie.

Do września 1939 r. I Batalionem 56 pp dowodził mjr Edmund Kabza, II - mjr Michał Chrupek, a III - mjr Władysław Grochola. Przed wojną Edmund Kabza zachorował i dowództwo I batalionu objął kpt Jan Błyskosz. Dowodził on pułkiem do 21 września (został ranny i stracił oko), następnego dnia por. Władysław Udziela, a od 23 do 28 września mjr Władysław Legut-ko. Mjr Edmund Kabza brał jednak udział w kampanii wrześniowej w bitwie nad Bzurą, przeprawą przez Kampinos czy obronie Warszawy. Mimo, iż nie dowodził oddziałem to odegrał ważną rolę w ostatnim rozdziale historii pułku, ukrywając sztandar. Edmund Kabza przesiadywał w Oflag II A w Prenzlau oraz w Oflag II C Woldenberg.

Major Edmund Kabza w Polsce za poręczeniem znajomego kapitana został mianowane przez Wojewodę Szczecińskiego Leonarda Borkowicza burmistrzem Kamienia Pomorskiego 7 maja 1947 r. Na miejscu komitet Polskiej Partii Robotniczej próbował mu wydawać polecenia. Za ich niewykonanie zainteresował się nim Urząd Bezpieczeństwa i został osadzony w szczecińskim więzieniu pod zarzutem... szpiegostwa. Po 11 miesiącach odzyskał wolność i wrócił do żony do Bydgoszczy. J Zmarł 14 sierpnia 1955 r. w wieku 58 lat na białaczkę. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Grunwaldzkiej. W 1974 r. jego prochy zostały sprowadzone na cmentarz wojskowy do Kro-toszyna.

Ok. 1920 r. Edmund Kabza wziął ślub z Marią Stefanią Lipowicz (1904-1994), córką Stanisława Lipowicza (1875-1955) i Stanisławy z d. Weiss (1886-1979). Mieli dwóch synów: Włodzimierza (1926-1932) oraz Przemysława (1924-2006).

Przemysław Kabza był żołnierzem w armii gen. Stanisława Maczka oraz gen. Władysława Andersa. Edmund Kabza miał wiele odznaczeń m.in. Virtuti Militari V kl., Krzyż Niepodległości, czterokrotnie Krzyż Walecznych, Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, Medal „Polska Swemu Obrońcy” oraz Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, a także odznakę pułkową 56 PP.

__________________
Akcja "Znicz"

źródło: gloswielkopolski.pl

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Powrót reprezentacji z Walii. Okęcie i kibice

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na krotoszyn.naszemiasto.pl Nasze Miasto