Polegli i zmarli żołnierze i jeńcy, spoczywający cmentarzach gminy Zduny

W Konarzewie, przy drodze do Baszkowa znajdował się niegdyś cmentarz ewangelicki. Został tam pochowany szeregowy Edwin Kresse, żołnierz armii niemieckiej, narodowości polskiej, z Konarzewa urodzony 26 października 1900 r., zmarły 12 października 1918 r. w Görlitz (Zgorzelec), a pochowany 27 października 1918 r. Zmarł więc przed 18. urodzinami, a został pochowany dzień po nich. Na jego grobie znajdował się drewniany krzyż, a w ewidencji adnotacja „cmentarz ewangelicki, przy płocie, po lewej stronie”.

Z kolei na cmentarzu katolickim w Zdunach (czyli obecnie jedynym czynnym) znajduje się większa liczba osób. Większość z nich to Powstańcy Wielkopolscy, których zapewne zna każdy mieszkaniec, a spoczywają oni w zbiorowej mogile. Warto ich wymienić: szeregowy Jan Rogala z Odolanowa, lat 21, poległy 6 lutego 1919 r. pod Zdunami; szeregowy Franciszek Samulski z Rozdrażewa, lat 21, poległy 6 lutego 1919 r. pod Zdunami; szeregowy Franciszek Pauter z Maciejewa, lat 21, poległy 6 lutego 1919 r. pod Zdunami; szeregowy Franciszek Daniel z Maciejewa, lat 22, poległy 6 lutego 1919 r. pod Zdunami; szeregowy Ignacy Płaczek z Wróżew, lat 21, poległy 9 lutego 1919 r. pod Zdunami; szeregowy Władysław Dudek z Rozdrażewa, lat 22, poległy 6 lutego 1919 r. pod Zdunami; szeregowy Franciszek Koryciak z spod Odolanowa (gm. Garki), lat 20, poległy 6 lutego 1919 r. pod Zdunami; szeregowy Jędrzej Kaźniewski spod Pleszewa (gm. Rokotowa), lat 20, poległy 12 lutego 1919 r. pod Zdunami; szeregowy Marcin Owieśny z Ustkowa, lat 20, poległy 9 lutego 1919 r. pod Zdunymi; szeregowy Jan Sikora z Ostrowa, lat 21, poległy 21 lutego 1919 r. pod Zdunami; szeregowy Józef Fuszpaniak z Nowego Folwarku, lat 21, poległy 6 lutego 1919 r. pod Zdunami; szeregowy Józef Kubicki z Radłowa (pow. Ostrów Wielkopolski), lat 20, poległy 7 lutego 1919 r. pod Zdunami; szeregowy Jan Dzierla z Baranowa (pow. Pleszew), lat 22, poległy 9 lutego 1919 r. pod Zdunami; szeregowy Marian Nawrot z Polskich Olędrów, lat 20, poległy 9 lutego 1919 r. pod Zdunami oraz szeregowy Wojciech Zyber z Lutogniewa, lat 31, poległy 6 lutego 1919 r. pod Zdunami. W pojedynczym grobie spoczywa szeregowy Karol Masłowski ze Straży Ludowej, lat 40, urodzony w Machocinie (pow. Śmigiel).

Na cmentarzu spoczywa również czterech Niemców: szeregowy Franciszek Mainert z 2 kompanii karabinów maszynowych 51 Pułku Grenschutzu, urodzony 11 lutego 1899 r., poległy 16 lutego 1919 r. pod Zdunami; szeregowy Józef Glapka z 3 kompanii 51 Pułku Grenschutzu, urodzony 26 marca 1890 r., poległy 21 lutego 1919 r. pod Zdunami; Wilhelm Reiwa z 2 kompanii karabinów maszynowych 51 Pułku Piechoty Grenschutzu, urodzony 20 stycznia 1897 r., poległy 21 lutego 1919 r. pod Zdunami oraz kapral Jan Walczak z 6 kompanii 51 Pułku Grenschutzu, 22 lata, poległy 21 lutego 1919 r. pod Zdunami.

W ewidencji ujęty jest również cmentarz ewangelicki, znajdujący się przy ówczesnej ul. Cmentarnej w Zdunach. Spoczywa na nim sześciu Niemców. Są to: szeregowy Alfred Berane z 7 Pułku Piechoty, zmarł/poległ 17 września 1919 r. w Zdunach (pogrzeb 20 września 1919 r.); szeregowy Adolf Irmisch z 50 Pułku Piechoty, zmarł/poległ w Zdunach 21 lutego 1919 r. (pogrzeb 24 lutego 1919 r.); szeregowy Hermann Aust ze Straży Obywatelskiej (niemieckiej) w Zdunach, zmarł/poległ 8 kwietnia 1919 r. (pogrzeb kwietnia 1919 r.); sierżant Karol Bederke z 1 baterii 6 Pułku Artylerii Polowej, urodzony 23 sierpnia 1885 r., zmarł/poległ w Zdunach 23 kwietnia 1917 r. (pogrzeb 26 kwietnia 1917 r.); podporucznik Erich Suchner, jednostka nieznana, lat 26, zmarł/poległ w Zdunach 27 grudnia 1916 r. (pogrzeb 30 grudnia 1916 r.); szeregowy Rudolf Ibisch z 10 Pułku Artylerii, zmarł/poległ w miejscowości Metz (Francja, front zachodni) 12 października 1918 r. (pogrzeb 15 października 1918 r.); szeregowy Paweł Warthold z Batalionu Obrony Krajowej, urodzony 11 listopada 1891 r., zmarł/poległ w Zdunach 6 grudnia 1918 r. (pogrzeb 9 grudnia 1918 r.) oraz szeregowy Augustyn Kube z 29 Pułku piechoty, zmarł/poległ w Poznaniu 22

marca 1917 r. (pogrzeb 26 marca 1917 r.).

Na cmentarzu ewangelickim w Chachalni, przy drodze do Borownicy znajduje się jeden Niemiec, szeregowy Walter Friedrich, urodzony 23 maja 1899 r., zmarł/poległ w Chachalni 29 lipca 1919 r. (pogrzeb 1 sierpnia 1919 r.).

Na cmentarzu ewangelickim w Borownicy, przy drodze do Ujazdu spoczywa Niemiec, kapral Maks Zimmerling z Grenschutzu, zmarł/poległy w Zdunach 6 marca 1919 r. (pogrzeb 9 marca 1919 r.).

Na cmentarzu ewangelickim w Rudzie, przy drodze do folwarku Rochy spoczywa również jeden Niemiec, szeregowy Gustaw Nagel z 9 kompanii 346 Pułku Piechoty, urodzony 17 stycznia 1878 r., zmarł/poległ w Zdunach 1 września 1916 r. (pogrzeb 4 września 1916 r.), dopisek przy rubryce: „Bliższe określenie położenie mogiły – Cmentarz ewangelicki rodzinne miejsce grobowe”.

Na cmentarzu katolickim w Baszkowie (czyli obecnie czynnym) znajduje się mogiła jednego poległego. Jest nim Polak, szeregowy Stanisław Pawlewski z 1 kompanii 12 Pułku Strzelców Wielkopolskich, urodzony 22 października 1899 r. w Baszkowie, poległy 19 lutego 1919 r. w Ostrzeszowie.

Jako ciekawostkę, mogę również podać osoby, które znajdują się w ewidencji, spoczywają na terenie innych cmentarzy, a polegli na terenie gminy Zduny. W Korycie (dawniej pow. Krotoszyn, dziś pow. Ostrów Wielkopolski) spoczywa na cmentarzu katolickim dwóch żołnierzy w tym jeden zmarły/poległy pod Zdunami. Szeregowy Józef Nowicki z 12 Pułku Strzelców Wielkopolskich, urodził się 11 września 1896 r. w Ligocie i zmarł/poległ 29 września 1919 r. pod Zdunami.

Podobnie jest w Lutogniewie. Na tamtejszym cmentarzu katolickim znajduje się dwóch żołnierzy poległych, w tym jeden zmarły/poległy pod Zdunami. Szeregowy Józef Konieczny, urodził się w 1900 r. we Wróżewach, służył ochotnik w kompanii powstańczej, odszedł 20 marca 1919 r., a pogrzeb odbył się 23 marca 1919 r.

___________________________________________________
Stephen Hawking nie żyje. Słynny astrofizyk miał 76 lat

Źródło: US CBS