OSP Zduny będzie w tym roku obchodzić 125-lecie istnienia [ZDJĘCIA]

Od najdawniejszych czasów Zduny były nękane pożarami. Dwa najgroźniejsze wybuchły w XVIII w. 22 czerwca 1703 r. zapalił się dom na polskim Rynku (dziś plac Kościuszki), a po dwóch godzinach płomienie trawiły domy w Sieniutowie. Cudem przetrwał kościół ewangelicki. Mieszkańcy polewali go nieuwarzonym jeszcze piwem, z powodu braku wody. Świątynia nie przetrwała kolejnego pożaru, mianowicie 23 czerwca 1789 r., w wyniku którego spłonęła ponad setka zabudowań w mieście. Zapewne dlatego powołano straż pożarną.

Pierwsza tego typu jednostka powstała już 21 marca 1871 r., kiedy to utworzono Straż Przymusową w Zdunach. Istniała ona z przerwami do 1945 r., a należeć musieli do niej wszyscy mężczyźni od 18 do 55 lat. Jednostka dzieliła się na cztery oddziały: wartowniczy, sikawkowy, robotników ogniowych i wodnych ratowników. W 1882 r. zrzeszała 476 mężczyzn. Warto zaznaczyć, że w Zdunach od XVIII w., jeszcze od czasów przedrozbiorowych istniał garnizon wojskowy na zdunowskim Rynku, a w 1871 r. w chwili powstania Cesarstwa Niemieckiego garnizon został przeniesiony. Możemy domniemywać, iż Straż Przymusowa była jego kontynuatorem lub przejęła część obowiązków.

W trakcie jej istnienia, czyli 13 września 1896 r. z inicjatywy Rady Miejskiej, powstała Ochotnicza Straż Pożarna w Zdunach. W skład pierwszego zarządu weszli: Scholz (kupiec) – naczelnik, Wengler (fryzjer) – zastępca naczelnika, Neuman (sekretarz Rady Miejskiej) – sekretarz, Held (kupiec) – zastępca sekretarza, a członkami zarządu zostali: Wielwog (powroźnik), Genzar (obuwnik) oraz Belger (felczer). Łącznie jednostka liczyła 39 osób, a jej siedzibą był budynek mieszczący się przy placu Piotra Skargi w Zdunach. Jednostka miała na wyposażeniu sikawkę, kufy z wodą, drabiny, bosaki, toporki, czy łopaty. W tym okresie jednostka była bardzo aktywna. Członkowie wzięli m.in. udział w Międzynarodowym Kongresie Straży Pożarniczych w Berlinie w 1901 r. W 1914 r. działalność OSP została zawieszona, z powodu wybuchu I wojny światowej. Większość obowiązków przejęła Straż Przymusowa. Warto wspomnieć, że po wojnie miało miejsce Powstanie Wielkopolskie, a Zduny wróciły do Polski 17 stycznia 1920 r.

19 stycznia 1923 r. inicjatywy ówczesnego burmistrza Zdun Jana Filipczaka reaktywowano OSP. W jej skład weszło 32 mieszkańców. Naczelnikiem został Ludwik Kowalski, jego zastępcą – Michał Kokot, sekretarzem – Stanisław Telega, jego zastępcą – Józef Szyrner, a skarbnikiem – Bernard Szał. Jednostka miała sześć oddziałów: dwa sikawkowe, dwa obsługi wody sikawki, drabkowy i sanitarny. W 1924 r. liczyła 44 osoby, a siedziba znajdowała się w ratuszu (w miejscu obecnej kawiarni). 20 lipca 1924 r. strażacy wzięli udział w I Ogólnym Zjeździe Strażactwa Wielkopolskiego w Poznaniu, a 14 maja 1925 r.

15 sierpnia 1925 r. odbyła się podwójna uroczystość, otwarcia nowej strażnicy przy ul. Mikołaja Kopernika (przy skrzyżowaniu z ul. Krotoszyńską) oraz nadania sztandaru. Jednostka posiadała wówczas dwie sikawki ręczne czterokołowe oraz jedną sikawkę dwukołową, a także 45-metrowy wąż. Strażacy brali wówczas udział w gaszeniu licznych pożarów. W latach 30. XX w. uratowali z pożaru sztandar Związku Powstańców Wielkopolskich, czy brali udział w gaszeniu pożarów w okolicach niemieckiego wówczas Milicza w 1930 r. i w 1934 r.

W 1936 r. wybrano zarząd, w skład, którego wchodzili: Antoni Walkowiak (prezes i naczelnik), Stanisław Fórmański (wiceprezes i zastępca naczelnika), Feliks Nawrocki (sekretarz), Piotr Nowak (skarbnik), Władysław Szwaja (gospodarz) oraz Piotr Białas i Ignacy Jaskulski (członkowie). Działania straży, jak w całej Polsce przerwał wybuch II wojny światowej. Po wkroczeniu Niemców rozwiązano OSP, a w jej miejsce przywrócono Straż Obywatelską. Warto wspomnieć, że sztandar jednostki był przechowywany przez Jana Streubela, Jadwigę Paprocką, a na końcu przez Stefana Waldowskiego.

Jednostkę reaktywowano już po zakończeniu II wojny światowej, czyli 25 sierpnia 1945 r., kiedy to zebrało się 30 druhów. W skład zarządu weszli wówczas: Bolesła Szwacki (prezes), Antoni Piduch (naczelnik), Stanisław Jasiński (zastępca naczelnika), Piotr Nowak (sekretarz), Walenty Nowacki (zastępca sekretarza), Franciszek Dąbrowski (skarbnik) oraz Józef Przechwalski i Wiktor Karolewski (członkowie). Już w 1946 r. OSP liczyło 33 członków czynnych oraz 42 członków wspierających. Sprzęt składał się z trzech poniemieckich motopomp oraz przyczepy konnej do transportu sprzętu. 19 października 1946 r. wybrano kolejny zarząd w składzie: Władysław Szwaja (prezes), Stefan Skrzypek (naczelnik), Edward Marszałek (zastepca naczelnika), Ksawery Stanisławski (sekretarz), Piotr Szyja (skarbnik), Stanisław Jasiński (gospodarz) oraz Józef Hasiński i Wiktor Karolewski (członkowie).

Pierwszym samochodem Ochotniczej Straży Pożarnej w Zdunach był wóz marki Ford, który jednostka otrzymała w 1949 r. Zakup był efektem zbiórek ze sprzedaży wspomnianych pomp, wozu, kwest, imprez i wielu zbiórek. Wóz brał udział w największym powojennym pożarze w powiecie krotoszyńskim, czyli w Dzielicach, gdzie w 1951 r. spłonęła większość zabudowań. W 1952 r. wybrano nowe władze, które jak w całej Polsce w latach 50. XX w. nazywano komendą. W skład komendy weszli: Feliks Sikora (komendant), Wojciech Szkudłapski i Józef Respondek (wicekomendanci), Stefan Kowal (sekretarz) oraz Antoni Biernat, Franciszek Zmysłowski i Tadeusz Dudkiewicz (członkowie). W 1953 r. nowym komendantem (bez zmiany reszty członków) został Stefan Skrzypek. W 1958 r. wybrano ponownie nowe władze, już pod nazwą zarządu. W jej skład weszli: Władysław Szwaja (prezes), Wiktor Karolewski (naczelnik), Antoni Chruściński (sekretarz i jednocześnie komendant OSP Cukrowni Zduny), Józef Przechwalski (skarbnik) i Roman Szyja (gospodarz). Na początku lat 60. XX w. jednostka liczyła 32 członków czynnych, 140 członków wspierających oraz 2 członków honorowych. W 1961 r. sprzedano wyremontowany wcześniej pierwszy wóz marki Ford, a drugim pojazdem był Henschel, którego straż pożarna otrzymała od Komendy Powiatowej Straży Pożarnej w Krotoszynie. W 1964 r. Henschel został zabrany przez KP SP i OSP otrzymała trzeci wóz, jakim był Star 20.

W 1966 r. powołano kolejny zarząd w składzie: Stanisław Wiatrak (prezes), Edward Szlachta (naczelnik), Adam Dudkiewicz (sekretarz), Józef Przechwalski (skarbnik), Józef Matysiak (gospodarz) oraz Tadeusz Dudkiewicz i Alfred Szolc (członkowie). Jednostka w tym okresie cały czas się rozwijała. W 1972 r. Komenda Powiatowa Straży Pożarnej w Krotoszynie zabrała pojazd, a w jego miejsce dała czwarty wóz w historii jednostki, czyli Star 25. W 1973 r. powołano Zarząd Gminny Związku OSP w Zdunach na czele z prezesem Stefanem Skrzypkiem, wiceprezesem Stanisławem Strużykiem, sekretarzem Reginą Jasiak oraz członkami: Jerzym Bielawnym, Władysławem Rottmanem, Edwardem Szlachtą, Władysławem Waleńskim oraz Czesławem Wiatrakiem. Lata 70. XX w. upłynęły pod znakiem budowy nowej remizy, które funkcjonuje do dnia dzisiejszego. Budowe rozpoczęto w 1974 r. przy ul. Cmentarnej, czyli dzisiejszej ul. Karola Masłowskiego, obok dawnego cmentarza ewangelickiego. Remizę otwarto 31 maja 1978 r., natomiast przekazanie w użytkowanie nowo wybudowanej remizy – Domu Strażaka 21 lipca 1978 r. Warto wspomnieć, że nową i starą remizę dzieli odległość zaledwie 100 metrów.

Kolejnymi wozami, które otrzymywała OSP Zduny były: Żuk (1983 r.), Jelcz 004 GCBA (1986 r.), Star 660 (1999 r.), Nissan (2001 r.), Star L-70 (2004 r.) oraz Ford Transit (2006 r.). Do niedawna na wyposażeniu OSP Zduny ze wspomnianych aut z sięnajdowały się Jelcz 004 GCBA, Star L-70 oraz Ford Transit. W 2020 r. OSP Zduny znalazła się w zestawieniu samochodów ratowniczo-gaśniczych zakwalifikowanych do dofinansowania ze środków NFOŚiGW/WFOŚiGW z terenu województwa wielkopolskiego, dzięki czemu jednostka otrzymała nowy Ciężki Samochód Ratowniczo-Gaśniczy MAN TGM, a wspomniany Ford Transit trafił do OSP w Perzycach. Teraz OSP zbiera fundusze na wymianę 35-letniego Jelcza.

Wielką uroczystością było 100. rocznica powstania OSP w Zdunach w 1996 r. Wówczas jednostka liczyła 57 członków czynnych, 170 członków wspierających, 7 członków honorowych oraz 24 młodzieży. Kolejną okazją do świętowania był jubileusz 120-lecia istnienia jednostki w 2016 r.