Nasi Powstańcy: Stefan Tomaszewski z Wilkowa [ZDJĘCIA]

Stefan Edward Tomaszewski urodził się w Wilkowie w pow. leszczyńskim jako syn Michała i Eleonory z domu Lenartowskiej. Gdy wybuchła I Wojna Światowa służył w armii Cesarstwa Niemieckiego. Nie znamy jego konkretnej roli w tej wojnie. Później wziął udział w Powstaniu Wielkopolskim. Zygmunt Wieliczka w swym dziele „Od Prosny po Rawicz” podał, że brał czynny udział w walkach od 1 lutego 1919 r.

Dowódca CKM-ów
Stefan Tomaszewski był dowódcą 1 kompanii karabinów maszynowych, I batalionu (dawniej ostrowskiego). Widocznie musiał brać udział w walkach na naszych ziemiach. I batalion razem z dawnym batalionem krotoszyńskim i ostrzeszowskim stworzył potem 12 Pułk Strzelców Wielkopolskich, zamieniony na 70 pułk piechoty Wielkopolskiej. To tam walczył odnosząc bardzo często zwycięstwa kluczowe dla całego Powstania Wielkopolskiego.

Z Krotoszynianinami walczył dzielnie
Major dyplomowany Józef Englicht w swej pracy „Zarys historji wojennej 70-go pułku piechoty Wielkopolskiej” ujął rolę Stefana Tomaszewskiego. Cały 12 pułk przez blisko rok tworzył żywą linię obronną Polski, początkowo w walkach granicznych, później jako formacja strzegąca granic. 5 stycznia 1920 r. 12 pułk został zluzowany przez 10 Pułk Strzelców Wielkopolskich. 15 stycznia pułk trafił w rejon Miejskiej Górki - Krobi - Kąkolewa. 30 stycznia jednostka trafiła do Lidy. 1 lutego 12 pułk przekształcono na 70 pułk.

Na froncie polsko-bolszewickim
Jednostka, w której był Tomaszewski została wysłana do Borysowa dla wzmocnienia przyczółka mostowego. W trakcie ofensywy sowieckiej I Batalion rozpoczął wycofywać się na Mińsk. Następnie jednostka stoczyła ciężkie walki pod Ilumeniem, a później rozpoczął wycofywanie się przez bagna w kierunku wsi Iwanicze. W czerwcu 70 pułk znalazł się na linii Wielkie Dawyki-Seliszcze- Propielszczyzna - Liplany.

Liczne bitwy i potyczki
Jednostka wzięła później udział w bitwie pod Ujściem. Następnie pułk walczył na linii Wilii. Jednostka po zaciętej walce w wyniku przeważającej siły wroga cofnęła się do lasu.
Walki trwały również na linii okopów niemieckich i nad Niemnem, pod Białbrzegami, pod Nasielskiem, pod Przemiarowem i pod Chorzelami, gdzie widać wkład Tomaszewskiego. Przed bitwą warszawską zginął porucznik Wojciech Wężyk. Po nim dowództwo II Batalionu przejął podporucznik Stefan Tomaszewski.

- II bataljon został niespodziewanie zaskoczony z lewej flanki silnym ogniem karabinów maszynowych. Mimo niewyjaśnionego położenia obydwa bataljony przeszły niezwłocznie do natarcia: III bataljon od frontu uderzył na Brzeskie Kołaki, za II bataljon, dzielnie prowadzony przez wyróżnionego w tym boju podporucznika Tomaszewskiego, z lewej strony gościńca przez zarośla oskrzydlił tę miejscowość. To ostatnie natarcie, prowadzone energicznie i w terenie gęsto pokrytym, spędziło nieprzyjaciela z zarośli, spłoszyło stojący w sąsiedniej wiosce oddział kawalerji sowieckiej i powoli oskrzydliło broniący się z zaciekłością oddział sowiecki w Brzeskich Kołakach, który ostatecznie musiał cofać się na Chorzele. Bataljony 70-go pułku nie dały mu oderwać się i posuwały się tuż za nim w ciągłej ogniowej styczności - pisał po latach mjr dypl. Józef Englicht.

W walkach tych oddział zdobył cztery działa, dwa samochody pancerne, kilkanaście koni i sporo materiału wojskowego.

Okres międzywojenny
Po wojnie pułk trafił do Biedruska, potem do Krotoszyna, stamtąd do Ostrowa, a na końcu do Leszna. Na samym końcu stanął w Pleszewie.
W tym czasie spośród dwunastu kawalerów Virtuti Militari, jednym z nich został Stefan Tomaszewski.
Był też jednym z dwudziestu trzech oficerów - kawalerów Krzyża Walecznych.

Kapitan Tomaszewski
W 1924 r. porucznik Stefan Edward Tomaszewski został mianowany kapitanem. W 1927 r. został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza do batalionu Krasne.
Później został mianowany na stopień majora. W 1939 r. został dowódcą batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza „Kopyczyńce”. W kampanii wrześniowej jego batalion stworzył III Batalion 165 pułku piechoty. Miał on ochraniać granicę z ZSRR na linii o długości 113 km. Wzięty do niewoli sowieckiej.

Został zamordowany w kwietniu 1940 r. w Charkowie. Spoczywa w Piatichatkach. 5 października 2007 r. został mianowany przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego na stopień podpułkownika.

Odznaczenia Bohatera
Stefan Edward Tomaszewski był odznaczony: krzyżem wojennym Virtuti Militari (1921), Krzyżem Walecznych (1921), Złotym Krzyżem Zasługi, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921 „Polska Swemu Obrońcy” (1928), Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (1928) oraz Odznaką Pamiątkową Wojsk Wielkopolskich (1928, patent znajduje się w Muzeum Powstańców Wielkopolskich im. generała broni Józefa Dowbor-Muśnickiego w Lussowie. Cześć Jego pamięci!

__________________________________
Prognoza pogody dla Wielkopolski

(Źródło: TVN Meteo)