Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Nasi Powstańcy: Marian Radziejewski z Wrześni [ZDJĘCIA]

Łukasz Cichy
arch. i fot. Szymon Furman z Kalisza
Prezentujemy postać podporucznika Mariana Radziejewskiego, Powstańca Wielkopolskiego, żołnierza wojny obronnej 1939, konspiratora i więźnia obozu koncentracyjnego.

Informacje i materiały nt. Mariana Radziejewskiego przekazał nam jego prawnuk Szymon Furman z Kalisza.

Marian Radziejewski urodził się 21 października 1905 r. we Wrześni jako syn Edwarda Ra-dziejewskiego i Marianny (Marii) z d. Gruszczyńskiej. Miał liczne rodzeństwo: Stefanię (ur. 1899 r.), Annę (ur. 1900 r.), Stanisława (1902-1902), Zofię (ur. 1903 r.), Czesława-(ur. 1904 r., również Powstańca Wielkopolskiego o czym w dalszej części tekstu), Janinę Antoninę (ur. 1907 r.), Kazimierę (ur. 1909 r.), Wacławę (ur. 1910 r.) oraz Edmunda (ur. 1912 r.).

Marian Radziejewski mimo młodego wieku od listopada 1918 r. do 27 grudnia 1918 r., czyli do wybuchu Powstania Wielkopolskiego był zastępowym w organizacji harcerskiej i przeprowadzał z nimi ćwiczenia, musztry, pionierki, zapoznawanie się z bronią palną, terenoznawstwem oraz uświadamiał ich narodowo. - Miałem wówczas 13 lat - jako harcerz należałem do Wrzesińskiego Hufca Harcerskiego im. Kazimierza Wielkiego. Pełniłem funkcję zastępowego i przyboczny drużynowego. Tak jak cały ówczesny skauting terenu poznańskiego, przygotowywała swych harcerzy do udziału w walce zbrojnej, to i organizacja harcerska terenu wrzesińskiego nie pozostała bezczynna. Powstanie było bowiem przygotowane na długo przed jego wybuchem - pisał po latach Marian Radziejewski.

Gdy wybuchło Powstanie Wielkopolskie włączył się czynnie w nie! Brał udział w walkach z bronią, ochraniał obiekty pożytku publicznego oraz uczestniczył w służbie patrolowo-wartowniczej na terenie Wrześni. Był też gońcem-łącznikiem z zadań postawionych przez ówczesną organizację harcerską, a potem przez dowódcę wrzesińskiego batalionu powstańczego, którym dowodził Władysław Wiewiórowski. We wniosku o odznaczenie go Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym jego historię powstańczą zaświadczało, aż trzech powstańców: Józef Bogaczyk, Ignacy Per i Alfons Janicki.

- Przeszedłem przeszkolenie gońca bojowego, należałem do sieci kontrolno-wywiadowczej i łączności, które polegały na śledzeniu i wykrywaniu tajnych zebrań i narad Niemców na terenie miasta Wrześni i powiatu wrze-sińskiego, jak również jako goniec-łącznik do przenoszenia meldunków dla jednostek w terenie. Brałem czynny udział w ramach zleconych zadań przez organizację Harcerską w akcjach przygotowawczych do powstania. Zadania te polegały na zorganizowaniu młodzieży do jednostek harcerskich, szkolenia młodzieży, ćwiczenia musztry, uprawianie terenoznawstwa, pionierki, uświadamiania narodowego oraz zapoznawania się z bronią. Pomimo, że byłem uczniem gimnazjalnym, na wszystko wystarczało czasu - pisał po latach.

W tym czasie we Wrześni powstała Rada Robotniczo-Żołnierska złożona zarówno z Polaków, jak i Niemców, której przewodniczył niemiecki oficer i adwokat Hoppenratk.

- Jednocześnie zaczęły się tarcia grupy niemieckiej i polskiej o całkowite objęcie władzy w powiecie. W m-cu listopadzie 1918 roku utworzono polską Kompanię Straży Obywatelskiej, a na terenie powiatu powstawały liczne Rady Robotnicze, Żołnierskie i Ludowe. W tym celu w listopadzie i grudniu 1918 roku zaczęły na teren Wielkopolski i między innymi do miasta Wrześni przybywać wojskowe posiłki niemieckie. Następne dni przyniosły wzmożenie ćwiczeń i przygotowania do powstania. Całością akcji kierowała grupa Polaków z Wrześni pod wodzą Andrzeja Prądzyńskiego, Władysława Ziołowskiego, Leona Dzieciuchowicza i innych - wspomniał powstaniec po latach.

Wojsko było gotowe już 27 grudnia 1918 r., a powstanie we Wrześni rozpoczęło się dzień później. -Dnia 28 grudnia 1918 r. rano wrzesińska kompania Straży Bezpieczeństwa wykorzystała apel poranny w koszarach niemieckich, weszła na teren koszar, otoczyła i rozbiła załogę niemiecką. Równocześnie do budynku sztabowego, gdzie odbywała się odprawa oficerów i podoficerów niemieckich weszli Wiewiór-owski i Dzieciuchowicz i zmusili niemieckiego dowódcę do podpisania aktu kapitulacji, a na maszt budynku koszar wciągnięto flagę polską. Tak zaczęło się powstanie we Wrześni i w powiecie, w którym brałem udział z ojcem moim oraz starszym o półtora roku bratem, również harcerzem. Harcerstwo miało swoje zadania przed tym wyznaczone i chlubnie je wykonało, aż do 18 lutego 1919 roku, gdzie młodsi wiekiem harcerze, po zakończeniu akcji powstańczej powrócili w mury szkolne, również i ja, celem kontynuowania nauki - pisał powstaniec.

Dalsza jego historia nie jest już nam tak dobrze znana. Na początku lat 30. XX w. przybył do Kalisza, gdzie wziął ślub z Jolantą, z którą miał potem czwórkę dzieci: Barbarę, Marię, Jerzego i Stefana.

Jego kariera wojskowa nie została zakończona i już 25 sierpnia 1939 r. został ponownie zmobilizowany. Niestety nie znamy jego jednostki, jednak możemy domniemywać, iż powołano go do 29 Pułku Strzelców Kaniow-skich w Kaliszu, ewentualnie do 68 Pułku Piechoty we Wrześni. W każdym razie służył w Armii „Poznań” i przeszedł szlak, od koncentracji w Wielkopolsce, poprzez walki nad Bzurą i w Pu-szczy Kampinoskiej, aż do obrony Warszawy, gdzie 28 września skapitulował. Nie był to jednak koniec i już po powrocie zaangażował się w działania konspiracyjne, jednak 18 lutego 1941 r. został aresztowany, osadzony najpierw w więzieniu, a później w obozie koncentracyjnym. -Po wyzwoleniu już w m-cu lutym 1945 roku, jako bankowiec podejmuję pracę w bankowości, aż do czasu przejścia na rentę - pisał.

Marian Radziejewski zmarł 4 stycznia 1986 r. i spoczął na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Poznańskiej w Kaliszu. Został w okresie PRL-u awansowany do stopnia podporucznika i posiadał liczne odznaczenia: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Walecznych, Złoty Krzyż Zasługi i dwukrotnie Srebrny Krzyż Zasługi (II RP i PRL), Krzyż Partyzancki, Wielkopolski Krzyż Powstańczy, Medal za Warszawę 1939-1945, Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”, Medal Wolności i Zwycięstwa 1945, Odznakę „Zasłużonemu Działaczowi Stronnictwa Demokratycznego”, Medal „Za długoletnie pożycie małżeńskie”, Odznakę Grunwaldzką, Odznakę Tysiąclecia Państwa Polskiego, Odznakę Honorową za Zasługi w Rozwoju Województwa Poznańskiego, Odznaką Honorową za Zasługi w Rozwoju Województwa Kaliskiego, Złotą Odznakę Odbudowy Warszawy, Odznakę Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej, Odznakę „Za Zasługi dla Związku Bojowników o Wolność i Demokrację”, Odznakę „Zasłużony Działacz Frontu Jedności Narodowej”, Złotą Odznakę Honorową Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów, Odznakę Związku Byłych Więźniów, Medal 40-lecia Polski Ludowej,

_____________________________
Pogoda na wtorek, środę i czwartek

(Źródło: TVN Meteo)

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Dziennik Zachodni / Wielki Piątek

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na krotoszyn.naszemiasto.pl Nasze Miasto