103 lata temu Powstańcy Wielkopolscy wyzwolili Krotoszyn!

27 grudnia 1918 r. wybuchło Powstanie Wielkopolskie w Poznaniu. Wracając do aspektów lokalnych, już 29 grudnia został zajęty Borek przez tamtejsza Radę Ludową. W tym okresie w Rozdrażewie z inicjatywy ks. Tadeusza Zielińskiego powstał 120-osobowy oddział.

W Krotoszynie po dziś dzień obchodzona jest uroczystość 1 stycznia, bo to właśnie 1 stycznia 1919 r. Krotoszyn został wyzwolony. O godz. 18:00 miasto zostało zdobyte przez Pociąg Pancerny nr 11 „Poznańczyk” pod dowództwem podporucznika Jana Szlagowskiego. Załogę pociągu stanowiła kompania pleszewska, którą dowodził sierżant Antoni Kozłowicz, pluton karabinów maszynowych ze Szczypiorna pod dowództwem podporucznika Stefana Prawowskiego oraz kilkunastu ochotników z Ostrowa Wielkopolskiego.

1 stycznia 1919 r. wydarzyło się jeszcze jedno ważne wydarzenie. 4 Powstańców Wielkopolskich: Władysław Rybakowski, Stanisław Przybylski, Stanisław Sękowski i Jan Hoffman, pod wodzą tego pierwszego zajęło koszary pruskie przy obecnej ul. 56 Pułku Piechoty Wlkp., dzięki czemu zdobyto znaczną ilość broni i amunicji.

Podpisanie aktu kapitulacji nastąpiło tego samego dnia. Ze trony polskiej przyjęli je: dr Władysław Bolewsski, ppor. Jan Szlagowski, ppor. Zbigniew Ostróg-Gorzeński (komendant wojskowy Jarocina) oraz członek Rady Żołnierskiej z Jarocina – Maksymilian Błażejewski. Kapitulację złożył kpt Grosser. W tym samym dniu w Koźminie rozpoczęto akcję werbunkową, a na listach znalazło się 900 nazwisk! Następnego dnia w Krotoszynie rozpoczęto akcję werbunkową do Straży Ludowej, która liczyła niedługo 120 osób, a w oddziały bojowe, które wzięły udział w walkach liczyły ok. 500 osób!

2 stycznia 1919 r. sformowano dwie kompanie krotoszyńskie. Pierwszą dowodzili: Władysław Garstka (2-7 stycznia), Leon Mierzejewski (8-17 stycznia) oraz Jan Lejka (po 18 stycznia), a drugą: Stanisław Stefański (2-7 stycznia) i Stanisław Kosterski (po 11 tycznia).

3 stycznia zostały wyzwolone Zduny przez kompanię powstańczą z Jarocina. W tym mieście powstała Straż Ludowa, którą dowodził ks. Bolesław Jańskowski. 4 stycznia kompanię jarocińską zluzowała kompania ostrowska (do 15 stycznia), potem krotoszyńska (do 5 lutego) i rozdrażewska (od 6 lutego). 3 stycznia został też bezkrwawo zdobyty Kobylin. Tam też powstała Straż Ludowa licząca 70 osób pod dowództwem sierżanta Ignacego Gajowczyka.

4 stycznia 1919 r. starostą krotoszyńskim został Wojckiech Skoroszewski, a dzień później burmistrzem Krotoszyna został Józef Klemczak, a z kolei 9 stycznia starostą koźmińskim został Józef Chełkowski.

8 stycznia niemieckie wojska skoncentrowały się w okolicach Cieszkowa (wówczas Freyhan). Krotoszyńska Straż Ludowa złożyła przysięgę na Rynku 12 stycznia. Przyjął ją proboszcz baszkowski ks. Mieczysław Skonieczny. 14 stycznia 60-osobowy oddział Sulmierzyczan pod dowództwem Bolesława Siewczyńskiego brał udział w ataku na Granowiec. Mimo zdobycia miejscowości przeszła ona ponownie w ręce niemieckie. W lutym zaczęły się walki o Krotoszyn, ale to już inna historia.