100 lat temu urodził się płk prof. dr hab. Gerwazy Świderski. Poznajcie jego barwne losy! [ZDJĘCIA]

Gerwazy Świderski urodził się 26 maja 1920 r. w Kobylinie. Gerwazy Świderski był synem Stanisława Świderskiego (1888-1960) i Anny z d. Orlickiej (1895-1985). Jego ojciec był uczestnikiem I wojny światowej w szeregach armii niemieckiej i Powstania Wielkopolskiego, a w okresie międzywojennym nadal prowadził swój sklep. W kampanii wrześniowej zginął brat Gerwazego Świderskiego - plut. pchor. Stefan Świderski (1916-1939), dowódca plutonu ckm w 3 batalionie 60 Pułku Piechoty Wielkopolskiej. Jego drugi brat, Zenon Świderski (1923-2017) działał w konspiracji podczas II wojny światowej.

W latach 1926-1930 Gerwazy Świderski uczęszczał do Szkoły Powszechnej w Kobylinie. Od 1930 r. uczył się w Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Jarocinie. Już 1 września 1929 r. razem z bratem został przyjęty do Drużyny Harcerskiej im. Tadeusza Kościuszki w Jarocinie przy tamtejszym gimnazjum. Stefan Świderski został druhem, a Gerwazy Świderski - „wilczkiem”. W 1931 r. razem z bratem Stefanem przenieśli się do Gimnazjum im. Hugona Kołłątaja w Krotoszynie. Rozpoczęli również działalność w nowo powstałej drużynie harcerskiej, którą w 1932 r. zorganizował nauczyciel Klasiński. Edukację w Gimnazjum im. Hugona Kołłątaja ukończył w 1938 r., a uwieńczył ją egzaminem dojrzałości. W latach 1935-1937 odbywał służbę w oddziałach Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego w 56 Pułku Piechoty Wielkopolskiej w Krotoszynie. Dodatkowe wyszkolenie uzyskał w Centralnym Ośrodku Przysposobienia Wojskowego w Rozewiu w 1936 r. W 1937 r. wziął udział w Junackim Hufcu Pracy, gdzie uczestniczył w sypaniu wałów przeciwpożarowych w Górze pod Dąbia nad Nerem. Po zakończeniu szkoły rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim na Uniwersytecie Poznańskim. W ramach studiów medycyny odbył roczną praktykę w kompanii sanitarnej 55 Poznańskiego Pułku Piechoty w Poznaniu. W czerwcu 1939 r. szkolił się chirurgii polowej w IV Szpitalu Garnizonowym w Poznaniu.

Już 30 sierpnia 1939 r. współorganizował on Straż Obywatelską w Kobylinie. Służył w niej do 4 września 1939 r. W tym okresie Armia „Poznań” rozpoczęła odwrót na wschód, dlatego Gerwazy Świderski wstąpił w Koninie ochotniczo do 769 Kolumny Transportu Taborowego, która już 6 września przejęła zadania kompanii sanitarnej. 769 Kolumna Transportu Taborowego dowodzona była przez porucznika Mieczysława Maciejewskiego i liczyła 24 wozy, które były ciągnięte przez kilka koni. Do 13 września 1939 r. jednostka działała jako wysunięty punkt opatrunkowy i kolumna transportu rannych, a od 14 września 1939 r. pełniła już funkcję frontowego lazaretu wojennego. 7 września 1939 r. Gerwazy Świderski uratował rannego żołnierza, którego później opatrzył. 8 września 1939 r. wyszedł rozkaz nominacyjny awansowania go do stopnia podporucznika. 25 września generał dywizji Juliusz Rómmel mianował Gerwazego Świderskiego na stopień podporucznika i odznaczył go Krzyżem Walecznych za wyczyny na trasie Łęczyca-Modlin-Warszawa. 26 września 1939 r. Gerwazy Świderski przekazał rannych z kompanii sanitarnej dowódcy 532 Kompanii Sanitarnej VIII Armii Wehrmachtu i został wcielony do Bataliony Asystencyjnego Obrony Warszawy. Po zakończeniu kampanii wrześniowej wrócił do Kobylina.

Po powrocie do domu dowiedział się o śmierci brata Stefana. 13 października 1939 r. dokonał ekshumacji jego i kolegi i pochował ich w Kobylinie. 17 października 1939 r. rozpoczął pracę u jednego z najlepszych chirurgów w okolicy kapitana doktora Jana Luttelmanna i był świadkiem pierwszych niemieckich aresztowań. Pracował w Szpitalu w Marysinie pod Gostyniem. W 1941 r. zrezygnował z pracy szpitalnej, aby leczyć w Starym Kobylinie swojego ojca, który był więziony w Rawiczu, jako był powstaniec. Gerwazy Świderski pracował wówczas jako pracownik biurowy. W 1943 r. rozpoczął pracę w Szpitalu w Krotoszynie pod opieką dr. Staegera. W czasie przejścia frontu w 1945 r. Gerwazy Świderski zorganizował Powstańczy Lazaret w Krotoszynie, a w czasie potyczki pancernej pod Kobylinem zoperował w ciągu 10 dni 294 rannych. Łącznie w szpitalu opiekowano się 3687 rannymi.

W latach 1945-1949 pracował na Uniwersytecie Poznańskiej ucząc anatomii prawidłowej dla studentów stomatologii, a w latach 1947-1949 był asystentem prof. Stefana Różyckiego na Wydziale Stomatologicznym Uniwersytetu Poznańskiego i pracował jednocześnie w Klinice Chirurgii Uniwersytetu Poznańskiego u prof. Romana Drewsa. W 1946 r. odbył dwumiesięczny staż w Klinice Chirurgii w Kopenhadze w Bispaebjager - Hospital u prof. Abrachamensa. W 1949 r. został powołany do służby wojskowej, a od 1951 r. rozpoczął specjalizację w Klinice ortopedycznej u prof. Wiktora Degi. Do 1973 r. pełnił funkcję asystenta, adiunkta i docenta. W 1951 r. wyłonił nowąż gałąź medycyny - spondylologię, czyli naukę o kręgosłupie i hiperponologii, czyli nauki o przeciążeniu. Przez kolejne lata piął się po kolejnych szczeblach kariery naukowej. W 1953 r. został doktorem, w 1960 r. otrzymał habilitację, a w 1985 r. otrzymał nominację profesorską. W latach 1951-1973 pracował w Klinice Ortopedii w Poznaniu, której został później zastępcą dyrektora. Ze Szpitala Wojskowego został zwolniony w 1956 r. w stopniu kapitana-chirurga. W latach 1955-1973 był opiekunem Koła Studentów. W latach 1958-1973 wykładał dodatkowo w Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego w Poznaniu. W latach 1973-1990 był kierownikiem Kliniki Ortopedii we Wrocławiu. W tym samym czasie był również Krajowym Konsultantem Chirurgii Kręgosłupa w Ministerstwie Górnictwa (do 2001 r.) oraz Konsultantem Wojewódzkim na Dolnym Śląsku. W dziedzinie medycyny opublikował 400 publikacji naukowych, w tym 13 książek. W latach 1980-1981 w mieszkaniu Gerwazego Świderskiego działała redakcja czasopisma młodzieżowego "Co słychać". Wydawali go walczący studenci Akademii Medycznej we Wrocławiu, a profesor pisał pod pseudonimem "Orkan". 15 grudnia 1980 r. został aresztowany wprost ze szpitala (mimo ciężkiej choroby), a 1 kwietnia 1981 r. na pewien czas pozbawiony pracy w klinice. Dopiero 25 marca 1985 r. został zrehabilitowany wyrokiem sądowym (nr 134/90) Społecznej Komisji Pojednawczej Rzeczypospolitej Polskiej.Nie otrzymał on żadnego odszkodowania.

W 1963 r. zainicjował powstanie Problemowej Poradni Chorób Kręgosłupa. Wygłaszał wykłady z zakresu diagnostyki i chirurgii kręgosłupa w Moskwie, Leningradzie, czy Kijowie. W 1975 r. zainicjował powstanie Światowej Federacji Chirurgów Kręgosłupa i został wybrany na jej prezydenta (do 2009 r.). W swojej historii naukowej wypromował i sprawował opiekę nad 21 profesorami, 32 doktorami, 57 magistrami i 3500 specjalistami spondyliatrii i rehabilitantami. Został również rektorem Międzynarodowej Akademii Chirurgów Kręgosługa (1981), dziekanem Fakultetu Partnerstwa Narodów UNESCO (1989), przewodniczącym Krajowego Komitetu Chirurgów Kręgosłupa PTL i Komitetu Badań Naukowych PTL (1951), a także dyrektorem Instytutów Regionalnych Kultury i Nauki w Wielkopolsce (1960) i na Śląsku (1973).

Był odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1977), Krzyżem Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych (1939), Złotym Krzyżem Zasługi, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem za Warszawę (1947), Medalem Zwycięstwa i Wolności (1947), Odznaką Grunwaldzką (1947), Medalem X-lecia Polski Ludowej (1947), Medalem za Wojnę Obronną, Srebrnym Medalem „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”, Srebrnym Medal „Za zasługi dla obronności kraju”, Orderem ze Wstęgą Cesarza Karola IV w Pradze (1978), Medalem Władysława Biegańskiego (1997), Medalem św. Jana Chrzciciela (1998), Światowym Berłem Medycyny i Kultury Fizycznej, Złotym Laurem z Diamentami RP (2001), Złotym Laurem Umiejętności i Kompetencji, Odznaką Weterana Walk o niepodległość (1995), czy Honorową Odznaką Junaka Pracy (1937).

W 1954 r. poślubił Krystynę Soldenhoff (ur. 1931 r.), córkę mjr. Kazimierza Soldenhoffa (1892-1938, uczestnika I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej) oraz Haliny Zdrojewskiej (1903-1975). Z kolei bratem Kazimierza był ppor. Maksymilian Soldenhoff (1890-1940), uczestnik Powstania Wielkopolskiego i wojny polsko-ukraińskiej. Obaj byli kawalerami Krzyży Virtuti Militari. Gerwazy Świderski miał dwójkę dzieci: Marię (ur. 1957 r.) - lekarza medycyny pediatrii i pracownika naukowego z zakresu endokrynologii oraz syna Pawła (ur. 1960 r.) - magistra inżyniera rolnictwa. Dr Krystyna Świderska z d. Soldenhoff była wykładowcą przedmiotów medycznych w Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Wypromowała 35 prac magisterskich i jest sekretarzem Międzynarodowej Akademii Chirurgów Kręgosłupa Genewa-Wrocław.

Płk prof. dr hab. n. med. Gerwazy Świderski zmarł 20 września 2018 r. we Wrocławiu i spoczął 2 października 2018 r. w Poznaniu.