Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Nasi Powstańcy: Ignacy Gajowczyk z Kobylina [ZDJĘCIA]

Łukasz Cichy
arch. Muzeum Regionalnego im. Hieronima Ławniczaka w Krotoszynie
Prezentujemy Ignacego Gajowczyka, który wniósł duży wkład w Powstanie Wielkopolskie 1918/1919 w Kobylinie oraz w walkach pod Zdunami.

Tekst opieram w większości na biografii Ignacego Gajowczyka w książce „Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 w powiecie krotoszyńskim, koźmińskim i w Sulmierzycach” autorstwa Leszka Ostojskiego i Karola Gozdka.

Młodość i rodzina
Ignacy Gajowczyk urodził się 25 lipca 1871 r. w Rochach jako syn Andrzeja Gajowczyka i Justyny z d. Nowak (jak wynika z aktu urodzenia i aktu małżeństwa, choć autorzy biogramu zaznaczyli, że Nowacka). Pięć dni później został ochrzczony w baszkowskim kościele. 10 maja 1898 r. w Kobylinie Ignacy Gajowczyk wziął ślub z Katarzyną Grobelną (25 kwietnia 1870- 1 czerwca 1965), córką Karola Grobelnego i Heleny z d. Hentschke.

Zdaniem autorów biogramu, Ignacy Gajowczyk miał mieć trójkę dzieci: Albina (1901), Mariannę (1907) i Franciszka (1909). Udało mi się znaleźć kilku jeszcze, czyli Ignacy Gajowczyk i Katarzyna z d. Grobelna mieli następujące dzieci: Stanisławę (17 kwietnia 1899 - 17 września 1987), Albina Józefa (8 marca 1901 - 18 kwietnia 1989), Kazimierza (8 marca 1905 - 15 kwietnia 1908), Tadeusza (5 sierpnia 1906 - 12 listopada 1906), Mariannę (10 sierpnia 1907 - 1995) i Franciszka (22 stycznia 1909 - ?). Z zawodu był krawcem i mieszkał na ul. Długiej.

Działalność patriotyczna
Ignacy Gajowczyk od początku angażował się w działalność patriotyczną. W 1906 r. był współorganizatorem strajku szkolnego. Zasiadał w Radzie Miejskiej, gdzie odważnie bronił interesów polskich.

Kiedy w listopadzie 1918 r. pojawiły się w Kobylinie wiece patriotyczne. Podczas jednego z nich wydelegowano na Sejm Dzielnicowy w Poznaniu właśnie Ignacego Gajowczyka. Który odbył się w kolejnym miesiącu.

7 grudnia 1918 r. w Kobylinie powstała Rada Ludowa. Prezesem został Antoni Bukolt, zastępcą prezesa Ignacy Gajowczyk, a sekretarzem - Wojciech Gajowczyk, prywatnie brat Ignacego. Skarbnikiem organizacji był Jan Rebelski, a członkami Władysław Jaiński, Bronisław Voelkel. Z kolei komendantem Straży Ludowej był Ignacy Gajowczyk.

- Tymczasem między nami Polakami zawiązała się organizacja konspiracyjna, która pracowała i czuwała nad zrzuceniem jarzma zaborczego z czego wyłoniła się w Poznaniu Naczelna Rada Ludowa nad zaborem pruskim, a która zwołała 3 grudnia 1918 r. do Poznania pierwszy zjazd dzielnicowy, na który jako delegata wysłano Ig. Gajowczyka. Na owym zjeździe dzielnicowym postanowiono między innymi, utworzenie we wszystkich miastach i wioskach Rad Ludowych i przejęcia stopniowo władzy byłej dzielnicy pruskiej w polskie ręce - wspominał w 1957 r. Powstaniec Wielkopolski Stanisław Świderski (1880-1962, wspomnienia pochodzą z Archiwum Państwowego w Poznaniu).

Konspiracyjne spotkania odbywały się za namową Gajowczyka w lokalu Albina Wechmana, który znajdował się przy ówczesnej ul. Kolejowej 175, a w 1957 r. była to już Aleja Powstańców Wielkopolskich 17. Był to moment przełomowy dla samego Gajowczyka.

Powstanie Wielkopolskie
Gdy wybuchło Powstanie Wielkopolskie Ignacy Gajowczyk dowodził kompanią kobylińską, która potem została 8 kompanią 12 Pułku Strzelców Wielkopolskich, który został przemianowany na 70 Pułk Piechoty Wielkopolskiej.

Ignacy Gajowczyk na czele kompani, która liczyła ok. 120 osób stał do 8 stycznia, kiedy to zastąpił do sierżant Władysław Garstka na polecenie Komendy Powiatowej w Krotoszynie. Jednak Ignacy Gajowczyk Strażą Ludową dowodził jeszcze do końca lipca 1919 r. Był także dowódcą drużyny bojowej Kobylin.

Rola Gajowczyka w Powstaniu Wielkopolskim. 3 stycznia 1919 r. oddziały Ignacego Gajowczyka liczące 70 osób zdobyły bezkrwawo dworzec kolejowy, pocztę i ratusz. Niemal wszystkie urzędy znalazło się w rękach Polaków, a w siedzibie szkoły zorganizowano szpital. Sam Ignacy Gajowczyk wziął udział wraz ze swoimi żołnierzami w walkach o Zduny. Inni walczyli o Rawicz. Ignacy Gajowczyk wziął też udział w walkach na froncie wschodnim.

W ciekawy sposób wyzwolenie Kobylina opisał Stanisław Świderski: - Ze zebranych utworzono trzy plutony pod dowództwem sierżantów: Jana Paluszkiewicza, Edwarda Ciesielskiego i Michała Wawrzynowicza, którzy otrzymali rozkaz od komendanta odmaszerowania w kierunku kolei, poczty i ratusza, aby przejąc władzę w ręce polskie i tym samym oswobodzić po 126 latach niewoli miasto Kobylin, co się też w całej pełni i bez rozlewu krwi udało. Zaznaczyć wypada, że po przejęciu ratusza 70 letni Ob. Feliks Peisert strącił z ratusza znienawidzonego orła pruskiego - pisał Świderski. Wymienił on także 75 powstańców, którzy brali udział w wyzwoleniu miasta. To jednak zupełnie inna historia, której oczywiście w najbliższym czasie postaram się przyjrzeć uważniej.

W Wolnej Polsce
W II Rzeczypospolitej Ignacy Gajowczyk działał bardzo aktywnie w Związku Powstańców i Wojaków, którego był długoletnim prezesem, czy w bractwie kurkowym, gdzie również był prezesem, zasiadał Komitecie Propagandy Strzelectwa, czy Komisji Podatku Przemysłowego Wydziału Powiatowego.

Wojna i PRL
W czasie II wojny światowej Ignacy Gajowczyk zorganizował Straż Obywatelską w Kobylinie, a po wkroczeniu Niemców ukrywał się w powiecie śremskim pod zmienionym nazwiskiem Jan Markowski. Już w 1946 r. Ignacy Gajowczyk razem z dwunastoma innymi byłymi Powstańcami Wielkopolskimi założył Związek Powstańców Wielkopolskich 1918/1919. Wśród nich byli: Ignacy Gajowczyk, Wojciech Gajowczyk, Czesław Różyński, Władysław Sobański, Stanisław Paluszkiewicz, Roman Kuncewicz, Władysław Kaźmierczak, Antoni Benasiewicz, Antoni Fayfnsiki, Józef Chudy, Bronisław Domaszewski, Jan Kwiatkiewicz oraz Bolesław Molenda.

Ignacy Gajowczyk zmarł w 1947 r. Spoczywa na cmentarzu kobylińskim przy głównej alei.

Był odznaczony m.in. Medalem Niepodległości, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Wielkopolskim Towarzystwa Powstańców i Wojaków, Brązowym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, czy Odznaką Pamiątkową - Naczelnego Komendanta Straży Ludowej „Za Waleczność” i innymi. Cześć i chwała kolejnemu Powstańcowi z naszego terenu!

+++

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Powrót reprezentacji z Walii. Okęcie i kibice

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na krotoszyn.naszemiasto.pl Nasze Miasto