Biografię kolejnego Powstańca Wielkopolskiego opracowała Karolina Grześkowiak z d. Smok, a artykuł powstał dzięki pomocy Roberta Bergrandera z Gądkowic.
Liczna rodzina
Antoni Smok urodził się 27 listopada 1900 r. w Roszkach jako syn Franciszka (ur 1840 r.) i Małgorzaty Kierzkowskiej (ur. 1858 r.). Jego rodzeństwem byli: Elżbieta (1879 - 1952), Antoni (1883 - 1888), Jan (1888 - ?), Wojciech (1891 - 1891), Ignacy (1896 - ?) oraz Stanisław (1892-?, z kolei przyrodnim rodzeństwem byli (z Marianną Szlachtą, 1841 - 1878): Marianna (1869 - 1869), Ewa (1870 - 1871), Apolonia (1872 - ?), Małgorzata (1873 - 1874) oraz Magdalena (1874 - ?).
Pierwszą żoną Antoniego Smoka była Zofia Jankowska z Roszek (1904 - 1956), z kolei drugą - Anna Aleksandrzak z d. Kasperczyk (1911 - 1995).
Powstaniec Wielkopolski z Roszek
Antoni Smok w czasie I wojny światowej służył od 1 czerwca do 25 listopada 1918 r. w armii Cesarstwa Niemieckiego. Gdy zakończyła się wojna, wrócił w rodzinne strony i wziął udział w Powstaniu Wielkopolskim. 1 stycznia 1919 r. brał udział w oswobodzeniu Krotoszyna.
W Archiwum Państwowym w Poznaniu znajduje się relacja Ignacego Kaźmierczaka (Powstańca Wielkopolskiego i członka Zarządu Powiatowego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Krotoszynie po II wojnie światowej) również z Roszek, spisana przez nauczyciela z Raszkowa Sławomira Szyperka, która oddaje nam realia tamtych zdarzeń. Nota bene, Kaźmierczak był dwa lata młodszy od Smoka i zapewne znali się.
- Natomiast wiadomym jest to, że wieści o powstaniu roznosili Polacy zbiegli z armii niemieckiej podczas I wojny światowej. Dezerterzy ci ukrywali się w okolicznych lasach i utrzymywali kontakt z wsi Roszki. Organizatorem i przygotowującym oddział powstańczy we wsi do wymarszu był Wojciech Kubiak. Przygotowania oddziału trwały już od końca lipca a nawet wcześniej. (…) Sformowany we wsi Roszki oddział w liczbie około 100 ludzi wyruszył w kierunku Krotoszyna na 22 furmankach otrzymanych od gospodarzy. Oddział, którego członkowie zwali się „kompanią Roszki” zatrzymał się w lesie przed Krotoszynem. Furmanki odjechały z powrotem, a kompania skradała się od strony tartaku i cmentarza tj. od wschodu. Od północy pochodziły inne kompanie m.in. kompania Rozdrażewska. Po nawiązaniu łączności z innymi oddziałami uderzono na miasto - pisał Kaźmierczak (zachowaliśmy oryginalną pisownię).
Był w kompanii rozdrażewskiej
5 stycznia 1919 r. Antoni Smok znalazł się w kompanii rozdrażewskiej pod dowództwem sierżanta Wacława Pabicha. Wziął też udział w walkach o Zduny, a pod koniec lutego 1919 r. przydzielono go do kompanii ostrowskiej pod dowództwem najpierw starszego sierżanta Ptasznika, a później starszego sierżanta Kostrzewy. Walczył w okolicach Kobylej Góry, Ostrzeszowa, Czarnegolasu, Granowca i Bogdaju.
Prawdopodobnie wziął też udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W wojsku służył do 25 listopada 1921 r. Zarząd Główny Związku b. Uczestników Powstań Narodowych Rzeczypospolitej Polskiej nadał mu 1 lipca 1931 r. dyplom za udział w walkach (nr 271/31), a 18 stycznia 1969 r. w 50. rocznice Powstania Wielkopolskiego otrzymał kolejny dyplom uznania. 24 czerwca 1972 r. został awansowany na stopień podporucznika, a 17 grudnia 1958 r. odznaczono go Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym. W okresie II Rzeczypospolitej Antoni Smok był policjantem w Sulmierzycach. Zmarł 8 marca 1988 r. w Gądkowicach (pow. milicki) i tam spoczywa.
Brat dwóch Powstańców Wielkopolskich
Jego dwóch braci również było Powstańcami Wielkopolskimi. Stanisław Smok (ur. 21 października 1892 r.) w 1906 r. brał udział w strajkach szkolnych, a 12 lat później - brał udział w walkach o Krotoszyn, Konarzew, Zduny i Sulmierzyce. Walczył on w oddziale z Roszek. Z kolei Ignacy Smok (ur. 28 lipca 1896 r.) 31 grudnia 1918 r. brał udział w oswobodzeniu Ostrowa Wielkopolskiego, a dzień później - Krotoszyna. Później w składzie kompanii rozdrażewskiej walczył pod Zdunami, Chachalnią, Ujazdem i Borownicą. Następnie w składzie kompanii sulmierzyckiej walczył pod Zmyśloną Ligocką, Kobylą Górą i Ligotą. Później znalazł się w 12 Pułku Strzelców Wielkopolskich, który zmienił nazwę na 70 Pułk Piechoty Wielkopolskiej.
Akcja „Nasi Powstańcy” nadal trwa
Redakcja „Życie Krotoszyna” oraz portal krotoszyn.naszemiasto.pl prowadzą akcję „Nasi Powstańcy”, której celem jest przypomnienie o Powstańcach Wielkopolskich 1918/1919, którzy pochodzili z terenu obecnego powiatu krotoszyńskiego i dawnych powiatów krotoszyńskiego i koźmińskiego; tych którzy tutaj walczyli (np. pod Zdunami lub w wyzwalaniu Krotoszyna), a także tych, którzy tutaj zmarli. Akcja prowadzona jest na apel Towarzystwa Miłośników i Badaczy Ziemi Krotoszyńskiej, które zamierza na 100. rocznicę wybuchu Powstania Wielkopolskiego (27 grudnia 2018 r.) wydać słownik biograficzny Powstańców Wielkopolskich.
Wszystkie otrzymane przez nas materiały zostaną przekazane do wspomnianego towarzystwa i opublikowane w cennej pozycji.
______________________________________________
Prognoza pogody dla Wielkopolski na środę, 13 września:
źródło: TVN Meteo/x-news.pl
Jak postępować, aby chronić się przed bólami pleców
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
